Vrede te midden van oorlog: de kerstvrede van 1914

December 1914. Het is ijskoud in de velden van Vlaanderen, de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog zijn gevuld met mannen die bibberen van de kou. Plotseling klinkt er een deuntje in de verte, eerst heel zachtjes, dan steeds harder… Het zijn kerstliedjes!

Tijdens de eerste winter van de Eerste Wereldoorlog vierden soldaten tussen de loopgraven Kerst met de vijand. Mensen die elkaar een dag eerder nog probeerden dood te schieten, zongen, aten en voetbalden samen. Toen de oorlog in 1914 uitbarstte, dacht iedereen dat deze snel voorbij zou zijn. Maar in het westen van Vlaanderen en in Noord-Frankrijk stokte de strijd en ontstond een loopgravenoorlog. Toen Kerstmis naderde, waren er op de Europese slagvelden al bijna een miljoen slachtoffers gevallen.

Op 7 december 1914 had de net aangetreden Paus Benedictus XV opgeroepen tot een staakt-het-vuren tijdens Kerstmis.

Op 7 december 1914 had de net aangetreden Paus Benedictus XV opgeroepen tot een staakt-het-vuren tijdens Kerstmis. Duitsland ging akkoord, maar de geallieerden zagen niets in het plan. Tot er op kerstavond door Duitse soldaten kerstbomen werden opgetuigd. Honderden kerstbomen met kaarsjes sierden die avond de anders zo donkere loopgraven. De Britten waren aanvankelijk wantrouwig, maar kwamen toch dichterbij toen de Duitsers hun kant op kwamen gelopen en geschenken bleken te hebben meegebracht. Daar midden in niemandsland, midden in de nacht, stonden de twee partijen gebroederlijk bij elkaar, maakten kennis en wisselden cadeautjes uit.

De reacties van de legerleiding waren niet zo positief: Er werden maatregelen aangekondigd voor heulen met de vijand. Men was bang dat soldaten niet meer wilden vechten en zouden deserteren. Desondanks maakte men gebruik van de vrede om de doden te kunnen begraven, voorraden aan te vullen en een kijkje te nemen bij de loopgraven van de vijand.

 

Tijdens de kerstvrede werden er tekenen afgesproken om aan te geven wanneer de gevechten weer zouden beginnen, om zo een eerlijke start voor beide zijden te verzekeren. De kerstbestanden eindigden echter even rommelig als ze begonnen waren, verschillend van plaats tot plaats. Op de ene plaats werd alweer gevochten toen Kerst nog niet eens voorbij was. Elders waren soldaten minder happig op een herstart van de uitzichtloze loopgravenoorlog, tegen een vijand die een gezicht had gekregen.

 

 

De oorlog ging nog bijna vier jaar door en eiste miljoenen slachtoffers. Om te voorkomen dat Kerst in de jaren erna weer zo ongedisciplineerd zou verlopen, vaardigden de autoriteiten strenge bevelen uit en dreigden ze met ferme straffen. Het werkte. Kerstmis aan het WOI-front zou nooit meer zo worden als in 1914.

 

 

 

 

Wil je meer artikelen lezen? Neem een abonnement op Omega Magazine. Kijk daarnaast ook op onze Instagram en FB-pagina