Geloof of ideologie? De uitdagingen van jong katholiek zijn in een moderne tijd

Steeds meer jongeren vinden hun weg naar de Kerk, zelfs in Nederland. Er is een groeiend aantal jongeren dat zich geïnteresseerd toont in religie, regelmatig de Mis bezoekt en zich zelfs laat dopen. Platforms zoals TikTok spelen hierin een belangrijke rol, waarbij katholieke content steeds meer zichtbaar wordt. Video’s over traditionele waarden, katholieke rituelen en het ‘ware’ geloof trekken duizenden views. Daaronder bevinden zich echter ook zeer zorgelijke boodschappen. Bovendien ontstaan er binnen deze online gemeenschappen verschillende benaderingen van wat het betekent om katholiek te zijn. 

Veel jongeren worden aangetrokken tot een ’traditioneel’ katholiek pad, waarbij oude gebruiken en vaste regels de boventoon voeren. Anderen kiezen voor een meer open, moderne interpretatie van het geloof, die ruimte laat voor dialoog en aanpassing. Binnen sommige groepen is het katholieke geloof zelfs verweven geraakt met Europese trots en tradities, waarbij de moderne tijd en ‘buitenstaanders’ als bedreigingen worden gezien. Het geloof wordt gepresenteerd als een verdediger van Europese normen en waarden, terwijl alles wat anders is, wordt afgewezen.

De vraag rijst of deze benadering van het geloof nog wel in lijn is met de oorspronkelijke boodschap van Jezus. Gaat het geloof nog om liefde, barmhartigheid en openheid voor iedereen, of is het verworden tot een wapen tegen alles wat als bedreigend of modern wordt gezien?

Online propaganda

Steeds vaker zien we katholieke influencers die traditionele katholieke waarden presenteren, vaak in de context van een ‘klassiek Europees verleden’. Ze benadrukken tijden waarin het christendom als leidende kracht door Europa waarde en stabiliteit bracht. Platforms zoals TikTok versterken dit beeld door visuele content van traditionele vieringen, heilige symbolen en rituelen, die niet alleen religieuze, maar ook culturele boodschappen uitzenden: dit is wie ‘wij’ zijn, anders dan anderen.

Binnen deze online gemeenschappen wordt de islam vaak gepresenteerd als een bedreiging voor de Europese cultuur en het katholieke erfgoed. Jongeren worden gewaarschuwd voor de zogenaamde ‘modernisering’ die het geloof zou verzwakken en islamitische invloeden die de christelijke identiteit zouden ondermijnen. Dit versterkt een wij-zij-gevoel, waarbij de islam en de moderne wereld als vijanden worden beschouwd. Het geloof verliest hierdoor zijn focus op inclusiviteit en naastenliefde, en verandert in een houding die exclusiviteit benadrukt. Dit lijkt haaks te staan op de kern van het katholieke geloof, waarin juist liefde en openheid voor iedereen centraal staan.

Politieke motivaties

Voor sommige jongeren wordt het katholieke geloof niet alleen als een persoonlijke overtuiging gezien, maar als een krachtig tegengeluid tegen de morele achteruitgang die zij ervaren in de moderne samenleving. Het geloof wordt een marker van identiteit en verzet, een alternatief voor de ‘verloren’ moderne cultuur. Door het geloof als een wapen in te zetten, verandert de spirituele dimensie van het katholicisme in een polariserende houding. Moderne culturele elementen worden afgedaan als ‘zondig’ en ‘verderfelijk’, waardoor de mededogende, vergevende kern van het geloof verloren gaat.

Jongeren die zich strikt aan de traditionele katholieke leer houden, wijzen liberale waarden af, wat een natuurlijk deel van hun geloofsidentiteit is. Toch kunnen deze uitingen soms zo rigide en veroordelend overkomen, dat er weinig ruimte overblijft voor dialoog met andersdenkenden. Deze benadering creëert afstand en maakt het moeilijker om de katholieke traditie als een uitnodigend en begripvol pad te presenteren.

Het is belangrijk dat de Kerk jongeren begeleidt en hen leert hoe ze de uitnodigende kant van het geloof kunnen benadrukken. Openheid en dialoog kunnen nieuwe verbindingen creëren en anderen nieuwsgierig maken naar de waarde van katholieke traditie, waarin compassie en begrip centraal staan. De kracht van het geloof ligt niet in het afzetten tegen de wereld, maar in de uitnodiging om de wereld te veranderen door liefde en vergeving.

 

De kracht van het geloof ligt niet in het afzetten tegen de wereld, maar in de uitnodiging om de wereld te veranderen door liefde en vergeving”

 

Afwijzing van het kerkelijk gezag

Sommige jongeren voelen onvrede over het huidige kerkelijke gezag. Ze ervaren dat de Kerk onder leiding van paus Franciscus steeds meer richting moderne waarden beweegt, die volgens hen haaks staan op de traditionele leer. Voor sommigen betekent dit dat de Kerk haar kern is verloren, wat hen ertoe aanzet om op zoek te gaan naar bewegingen die volgens hen de ‘ware traditie’ van het geloof bewaren. Bewegingen zoals de traditionalistische Priesterbroederschap Pius X (FSSPX) trekken jongeren aan die zich verloren voelen in de moderne interpretatie van het katholicisme. Deze beweging biedt een pad van strikte naleving van de traditie, wat voor sommige jongeren een veilige haven lijkt.

Toch kan deze zoektocht naar de ‘echte Kerk’ leiden tot polarisatie. Wanneer jongeren zich in afscheidingsbewegingen storten, riskeren ze het contact met de bredere Kerk en de gemeenschap die ook een essentieel deel van het geloof uitmaakt. Het is belangrijk dat jongeren leren een evenwicht te vinden tussen hun verlangen naar traditie en hun verbondenheid met de bredere Kerk. Dit helpt hen niet alleen om een dieper begrip van hun geloof te ontwikkelen, maar versterkt ook hun relatie met de Kerk als gemeenschap.

 

Radicalisering versus de Bergrede

De Bergrede van Jezus vormt de kern van het christelijk geloof. In deze preek roept Jezus op tot liefde, vergeving en nederigheid, en benadrukt hij de noodzaak van compassie en respect voor anderen. Deze boodschap is bedoeld om ons hart en onze daden te vormen, zodat we anderen niet oordelen maar hen met open armen ontvangen. Voor sommige katholieke jongeren ligt de nadruk echter sterk op regels en het vermijden van zonden. Hoewel dit voortkomt uit een oprechte wens om trouw te zijn aan de leer, verschuift de focus soms naar oppervlakkige naleving van regels, in plaats van naar de innerlijke liefde en vergeving die Jezus in de Bergrede verkondigde.

Deze nadruk op regels kan doen denken aan radicale stromingen in andere religies, waar het strikt naleven van regels zonder ruimte voor compassie centraal staat. Dit leidt tot een houding van veroordeling en exclusiviteit, wat haaks staat op Jezus’ boodschap van inclusiviteit en liefde. Door de Bergrede opnieuw centraal te stellen, kunnen jonge katholieken zich laten inspireren door Jezus’ kernboodschap: liefde voor de naaste en vergeving. Dit biedt een krachtig antwoord op de neiging tot radicalisering en helpt hen hun geloof te leven als een bron van verbinding, compassie en vrede.

 

Door de Bergrede opnieuw centraal te stellen, kunnen jonge katholieken zich laten inspireren door Jezus’ kernboodschap: liefde voor de naaste en vergeving.”

Constructieve begeleiding

Veel jonge bekeerlingen voelen zich aangetrokken tot de rijke tradities en de duidelijke leer van het katholieke geloof. Toch kunnen ze moeite hebben om deze diepe tradities te combineren met de boodschap van compassie, vergeving en inclusiviteit die centraal staat in het christendom. De Kerk kan hen ondersteunen door hen een omgeving te bieden waarin ze niet alleen de leer kunnen begrijpen, maar ook leren hoe ze liefde en compassie kunnen toepassen in hun dagelijkse leven. Dit kan bijvoorbeeld door middel van persoonlijke begeleiding, catechese en het creëren van een inclusieve gemeenschap.

De Bergrede biedt jonge katholieken een praktische gids om hun geloof te verdiepen, terwijl ze de waarden van liefde, compassie en vergeving centraal stellen. Door deze preek te omarmen, kunnen ze leren om traditie en compassie te verenigen. Jongeren kunnen de Bergrede tot leven brengen in hun gebed, in hun omgang met anderen en in hun zoektocht naar een dieper begrip van het geloof. Zo groeien zij in een geloof dat trouw is aan traditie en doordrenkt is van liefde en vergeving.

Voor meer info en vragen:

Katholiek initiatief voor bekeerlingen “Credo”: https://credokatholiek.nl/ 

Publicatie “bekering & radicalisering” – Landelijk Steunpunt Extremisme: https://www.landelijksteunpuntextremisme.nl/publicatie/handreiking-bekering-en-radicalisering/

Omslagfoto via: Conversion to Catholicism shouldn’t be a right-wing power play | National Catholic Reporter