Heb uw naaste lief als uzelf- Liefs Laura

1 januari 202122 januari 2022 Linda De Valk 0 reacties column, Liefs Laura

Door: Laura Hagen

Mijn afgelopen twee columns gingen over het thema ‘zelfliefde’ en dan vooral over hoe moeilijk dit kan zijn en wat dit voor mij betekent. In deze laatste column over dit thema wil ik kijken welke rol zelfliefde heeft binnen het katholieke geloof.

Het is eigenlijk best grappig dat één van de mijn eerste aanleidingen om te schrijven over zelfliefde een Bijbeltekst was. Het gaat dan over een aantal regels uit Matteüs 22:

Gij zult de Heer uw God liefhebben met geheel uw hart, geheel uw ziel en geheel uw verstand. Dit is het voornaamste en eerste gebod. Het tweede, daarmee gelijkwaardig: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf – (Matteüs 22:37-39).

Zelf heb ik deze tekst altijd vrij letterlijk opgevat. Het liefhebben van God komt op de eerste plaats en daarna moeten we de ander liefhebben. Want uit de manier waarop we de ander liefhebben blijkt ook hoeveel we God liefhebben. Goed, dat was voor mij helder en daar kan ik me ook heel goed in vinden. Maar het waren de laatste twee woorden van die tekst die mij aan het denken hebben gezet. Want als je de ander lief moet hebben als jezelf, wordt er dan niet impliciet verwacht dat je jezelf liefhebt? Want als ik mezelf niet liefheb en dan mijn naaste liefheb als mezelf, dan heb ik de ander eigenlijk niet lief. En als ik mezelf niet liefheb en de ander wel, ben ik dan wel eerlijk bezig? Kun je eigenlijk wel iets geven wat je niet bezit? En dan komt er nog bij dat je de ander nooit genoeg lief kunt hebben, maar hoe zit dat dan vervolgens met jezelf liefhebben?

Kortom, genoeg stof tot nadenken. En voor ik het wist lag ik ‘s avonds in mijn bed totaal verstrikt in een draaikolk van filosofische vragen zonder directe antwoorden. En niks houdt mij beter uit mijn slaap dan (filosofische) vragen waar ik geen antwoord op heb! Voor mij een goede reden om op onderzoek uit te gaan wat er zoal te vinden is over zelfliefde binnen het katholieke geloof. Een uitgebreide zoektocht op internet en in de Bijbel heeft me niet direct een eenduidig antwoord gegeven op mijn vragen. Misschien is dat ook wel het mooie (en tegelijkertijd frustrerende) van dit soort vragen. Er lijkt geen eenduidig antwoord te zijn, het gaat er vaak om hoe je het zelf interpreteert. Maar ik ga mijn best doen om een kort overzicht te geven van wat mij is opgevallen.

Ten eerste is mij opgevallen dat zelfliefde een soort onzichtbaar, impliciet thema lijkt te zijn binnen de Bijbel. Zelfliefde als begrip wordt nergens genoemd. Waarschijnlijk omdat het een redelijk recent concept is. Er lijken ook niet echt veel Bijbelcitaten te zijn die verwijzen naar ‘liefde’ in combinatie met ‘jezelf’, behalve dan het citaat van Matteüs 22 hierboven. Er zijn wel een paar subtiele hints te vinden, bijvoorbeeld in Handelingen 16:28 en Handelingen 20:28. Maar over de duidelijkheid hiervan valt wellicht te discussiëren. Er lijkt, of is, met andere woorden geen sprake van een ‘gebod’ of ‘opdracht’ tot zelfliefde.

Ten tweede valt mij op dat zelfliefde vaak ‘verdedigd’ lijkt te worden. Misschien juist omdat het een onzichtbaar thema lijkt te zijn. Zelfliefde lijkt iets te zijn waar we ons misschien voor schamen? Terwijl dat niet nodig is. Of althans, zelfliefde hoeft niet per se verkeerd te zijn. God houdt namelijk van ons (zie bijvoorbeeld Jeremia 31:3 en Johannes 17:23). Hij heeft ons gemaakt naar Zijn evenbeeld en heeft ons lief. Vanuit dat oogpunt is jezelf liefhebben niet vreemd of verkeerd. Want als Hij van ons houdt, waarom zouden wij dan niet van onszelf houden? Daarnaast zijn we allemaal onderdeel van de schepping van God en het is belangrijk om elk onderdeel van Zijn schepping lief te hebben en te respecteren. Daar horen wij zelf dan dus ook bij.

Als laatste zijn er nog een aantal overwegingen te noemen die zeker van invloed zijn op hoe we zouden kunnen denken over zelfliefde. Als eerste is het belangrijk om zelfliefde niet te verwarren met egoïsme/zelfzucht. Of althans, zie het verschil tussen ‘goede’ zelfliefde en een te ver doorgevoerde vorm van zelfliefde als egoïsme of zelfzucht. Daarnaast is het belangrijk om in te zien dat jezelf liefhebben begint bij het herkennen dat Gods liefde voor ons onderdeel is van wie wij zijn. En dat jezelf liefhebben dus begint bij het kennen en binnenlaten van God in je leven.

Geeft dit antwoord op alle vragen? Misschien wel, misschien niet. Maar ik hoop dat het een eerste inkijkje geeft in de plek die zelfliefde inneemt binnen het katholieke geloof. Met als doel uiteindelijk de ander lief te hebben als jezelf.