Samen vasten: kan dat?
Het is Ramadan, en dat moge duidelijk zijn: dagelijks komen er human interest artikelen, podcasts en filmpjes voorbij die je meenemen in de heilige vastenmaand van de Islam. Het kan je simpelweg niet meer ontgaan, en ook al vragen moslims zelf niet altijd om deze aandacht: zij krijgen dagelijks dezelfde vragen of je echt geen water mag drinken en echt helemaal niets mag eten. Zulke vragen worden aan mij als katholiek echter nooit gesteld, als het gaat om de vastenperiode. Laat staan dat op mijn werk mijn collega’s mij een gezegende Veertigdagentijd toewensen. Maar wie kunnen we dat nou kwalijk nemen, als er zelfs op de website van de Vastenactie staat: “Pasen en vasten, hoe zit het ook alweer?”
Met meer dan 3,5 miljoen katholieken in Nederland (2023) zou je verwachten dat er enige kennis bestaat van wat het katholieke geloof nu eigenlijk inhoudt. Maar dat valt tegen. Niet alleen zijn we een land met een calvinistische cultuur, waar het katholieke geloof driehonderd jaar lang verboden was; er wordt in Nederland ook streng vastgehouden aan de scheiding tussen Kerk en Staat, iets wat doorwerkt in het praten over geloof: voor veel mensen is religie, ook hun eigen religie, iets voor achter de voordeur. Niet zo gek dus, dat veel mensen niets weten van het katholieke geloof, behalve dat er een paus is, dat er misbruik plaatsvond en dat Jezus de persoon is waar het allemaal om draait.
De vraag is: wat doen wij om ons geloof naar buiten te brengen, de wereld in? Als we namelijk kijken naar de Veertigdagentijd, de belangrijke voorbereidingsperiode op Pasen, waarin we onthouden en vasten, zijn er niet zoveel initiatieven die niet-katholieken laten kennismaken met de betekenis van deze religieuze gebruiken. Wie googelt op “Veertigdagentijd” komt eerst en vooral protestantse doorverwijzingen tegen. Hoe anders is dat bij onze islamitische landgenoten. Tijdens de Ramadan worden er vele open iftar-avonden georganiseerd, waar iedereen welkom is om met elkaar te verbinden en samen te eten. Bij de Bahai, een andere religie die óók aan het vasten is in deze tijd, gebeurt hetzelfde: in buurthuizen en wijkcentra worden bijeenkomsten georganiseerd waar iedereen uitgenodigd is om te komen eten en kennis te maken, en samen de éne God te prijzen. Voor events van beide religies ben ik als katholiek al meerdere keren uitgenodigd, en die uitnodiging heb ik graag aanvaard.
Ramadan-voetbaltoernooien, infoavonden en zelfs een evenement in de Jaarbeurs. Het moet de interesse van de gemiddelde Nederlander wel wekken. Dat brengt me dan weer terug bij mijn eigen religieuze familie. Die organiseert in bisdom Haarlem-Amsterdam al enige jaren een “Dikke Dinsdag”: de avond voor Aswoensdag worden er gezamenlijk pannenkoeken gegeten om afscheid te nemen van de feestperiode en Carnaval, en als start van de Vastentijd. Een mooi initiatief om aandacht te besteden aan een traditie die veel mensen niet kennen. Maar als het achter gesloten deuren blijft, reikt het ook niet verder dan het bisdom en de daarbij betrokken mensen. Hoe anders zou het zijn als op elke zondag van de Veertigdagentijd, wanneer wij het vasten verbreken, overal lokale events zouden worden opgezet die aandacht besteden aan de voor Christenen belangrijkste periode van het jaar? Wanneer we hiervoor iedereen zouden verwelkomen, en ons echt zouden verbinden met andere mensen, dus ook met andere religies? Onze medekatholieke zuiderburen geven ons al een voorbeeld hoe dat eruit zou kunnen zien.
Maar als het achter gesloten deuren blijft, reikt het ook niet verder”
In de Islam zijn er natuurlijk óók “cultuur-gelovigen” die niet zo nauwgezet alle religieuze gebruiken navolgen. Toch doen ook zij toegewijd mee aan de Ramadan, en voelen zich tijdens die periode innig verbonden met de oemma, de wereldwijde moslimgemeenschap. Het is een kans om de liefde van God opnieuw te ontdekken en een plek te geven in het persoonlijk leven. Het hoeft bij onszelf dus ook niet een gevolg te zijn van “cultuurkatholicisme” dat er minder bewustzijn bestaat over het katholieke vasten. Sterker nog: wij hebben de kans om mensen te voeden in dezelfde “religieuze heimwee” die zij ook ervaren wanneer zij in een kerk een kaarsje branden. Het resultaat van een actieve Kerk die naar buiten treedt, kan alleen maar zijn dat mensen de weg er naartoe makkelijker (terug)vinden.
Het zou natuurlijk helemaal van een grote religieuze verbondenheid getuigen wanneer wij actief aandacht wisten te besteden aan de gezamenlijke vastenperiode van Islam, Bahai en Christendom. Het komt immers niet vaak voor dat die periodes samenvallen. Dus een gezamenlijk vastenbreken op zondag, waarbij we ons aan dezelfde tafel met elkaar verbonden weten, en de wereld laten kennismaken met onze religies, dat zou wat bijzonders zijn…
Zou, want zijn wij als katholieken daar klaar voor…?
Afbeeldingen:
